Trà đạo, nét tinh hoa trong văn hóa Nhật Bản

Theo truyền thuyết của Nhật Bản, vào khoảng thời gian cuối thế kỷ 12, có vị cao tăng người Nhật là sư Eisai (1141-1215), sang Trung Hoa để tham vấn học đạo. Khi trở về nước, ngài mang theo một số hạt trà về trồng trong sân chùa. Sau này chính Eisai này đã sáng tác ra cuốn "Khiết Trà Dưỡng Sinh Ký" (Kissa Yojoki), nội dung chiếu lại mọi chuyện liên quan tới thú uống trà.

Từ như thế, dần dần công dụng giúp thư giãn lẫn tính hấp dẫn đặc biệt của vị ngon trà đã thu hút rất nhiều người dân Nhật đến cùng thú uống trà. Họ đã kết hợp thú uống trà cùng tinh thần Thiền của Phật giáo để nâng cao nghệ thuật thưởng thức trà, kích thích nghệ thuật này trở thành trà đạo (chado, 茶道), một sản phẩm đặc sắc thuần Nhật. Không dừng lại ở việc pha trà và uống trà, trà đạo của người Nhật còn là 1 phương tiện hữu hiệu nhằm làm trong sạch tâm hồn bằng cách hòa mình với thiên nhiên, từ như thế tu tâm dưỡng tính để đạt giác ngộ. Bốn nguyên tắc cơ bản của Trà đạo bao gồm Hòa - Kính - Thanh - Tịch.

“Hòa” có nghĩa là sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên, sự hòa hợp giữa trà nhân cùng các dụng cụ pha trà. “Kính” là lòng kính trọng, sự tôn kính đối cùng người khác, thể hiện sự tri ân cuộc sống. Lúc lòng tôn kính với vạn vật đạt tới sự không nhận biết thì tấm lòng trở nên thanh thản, yên tĩnh, thể hiện sự thanh tịnh, đó chính là ý nghĩa của chữ “thanh”. “Tịch” có nghĩa là sự vắng lặng, tĩnh lặng mang đến cho con người giảm giác yên tĩnh, vắng vẻ. Cùng người Nhật, trà đạo (chadou, sadou, chanoyu) là 1 hình thức uống trà để giải trí trong 1 bầu không gian tĩnh lặng, mà cả người chủ lẫn khách đều hướng đến sự thư giãn tinh thần và sự hòa hợp với thiên nhiên.

Phòng trà được bày biện rất đơn giản nhưng khách có thể cảm nhận được nét bóng bẩy nhẹ nhàng, thanh tao, không khí ấm áp, thể hiện sự mến khách của chủ nhà. Lúc khách đến, sẽ được đưa qua một dãy phòng dẫn đặt đến phòng đợi.

Ở đây, sau khi được phục vụ 1 tách nước nóng, khách được nói khu vườn dẫn đến phòng trà. Vườn trong khuôn viên của phòng trà mang nét độc đáo riêng biệt của trà đạo, mỗi thứ trong vườn đều mang một biểu tượng riêng đem lại cảm giác thanh bình, yên ả. Tại đây, khách dừng lại dùng vòi nước có sẵn trong vườn đặt rửa tay trước khi vào phòng trà. Chủ nhà trong bộ kimono truyền thống cúi mình tiếp đón khách một cách nhẹ nhàng và lịch sự ngay ngưỡng cửa của phòng trà. Lối vào phòng trà thường bao giờ cũng thấp khiến mọi người đều phải cúi mình để đi, tượng trưng sự cung kính và khiêm tốn.

Những buổi tiệc trà to thường kéo dài hơn 4 tiếng đồng hồ, trước tiệc trà, khách được phục vụ 1 chiếc bánh ngọt xinh xắn có hình dạng và màu sắc tùy theo từng dịp lễ hay theo mùa, chẳng hạn như hình lá momiji (một loại lá đỏ vào mùa thu), hay hình hoa sakura (hoa anh đào vào mùa xuân). Trong thời gian này, chủ nhà làm việc quy trình pha trà. Nước pha trà là tiêu chuẩn đầu tiên được đề cập tới trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản. Nước pha trà luôn phải được giữ trong một bình thủy hay được nấu trong 1 ấm kim khí không đậy nắp được đun trên bồn than rất yếu đặt giữ nước luôn ở khoảng 80 – 90 độ C.

khi pha trà dụng cụ pha trà và tách uống trà đều được tráng bằng nước sôi để làm ấm dụng cụ sau đó sử dụng khăn lau khô trước rót trà vào trong.

Trước khi cho trà vào ấm, người pha trà thông thường ngửi trà đặt nhận biết trà được pha là loại trà nào, sau đó căn cứ vào số người dùng trà mà chọn lựa cách pha trà cho phù hợp để đảm bảo hương vị của trà không quá đặc cũng không quá loãng. Chén trà được rót đảm bảo cả vệ hương, vị và sắc.

Rót trà cũng là 1 nghệ thuật và phải tuân theo nguyên tắc thứ tự 1 – 2 – 3 – 4. Loại tách cỡ lớn tầm 70ml, lần đầu rót vào 30ml, sau đó tiếp tục cùng thứ tự ngược lại 4 – 3 – 2 – một mỗi lần 20ml. Tổng cộng tách trà rót là 50ml. Để đảm bảo cho chất lượng của chén trà luôn ở cùng một trạng thái thì lúc rót trà vào tách đều có chừng mực. Người rót trà cần dùng mắt đặt quan sát xem màu sắc của chén trà, sử dụng mũi để ngửi hương vị trà. Điều này đảm bảo không có sự khác biệt về độ đậm nhạt của trà.

với người thưởng trà cũng có những yêu cầu như: cắt độ kính trọng và cách thưởng thức khá thú vị. Họ luôn sử dụng vài miếng bánh ngọt đặt sử dụng với cùng trà. Và việc ăn như vậy nào, uống như thế nào thể hiện được vị thế và kiến thức hay nền tảng giáo dục của người như thế.